🐾 Atatürk ve Foks
🐾 Foks Atatürk'ün yanından ayırmadığı köpeğiydi.🐾 Alman Pointer'ı
🐾 Av köpeğiydi.
🐾 Kahverengiydi.
🐾 Kısa tüylüydü.
🐾 Erkekti.
Foks, Atatürk'ün en sevdiği hayvan olarak Cumhurbaşkanlığı Köşkü'nde her zaman el üzerinde tutulmuş, ona hep büyük ilgi gösterilmiştir.
Alp - Alber - Foks
Cumhuriyetimizin kurucusu, ulu önderimiz Atatürk, hayvanlara karşı hep özel ilgi göstermiş, hatta bazılarını sahiplenerek özel olarak bakımıyla ilgilenmişti. Bunlardan Alp, sonrasında Alber ve birçok kitapta bahsi de geçen Foks adındaki köpekleri Atatürk’ün yanında sadık dostları olarak tarihteki yerini aldı.
Atatürk Bulgaristan Ataşemiliterliğinden dönüşünde Alp adını verdiği güzel bir köpek getirmişti ve Çanakkale Savaşlarında da yanında bulundurmuştu.
Alp sabahları Atatürk’ün uyanış vaktini ezberlemiş, bazen Atatürk kalkması gereken vaktinde kalkmayıp uyuduğunda alp endişelenir ve üstüne çıkarak nefesi kontrol ederdi. Kurtuluş Savaşı sırasında ise bir Yunan komutanlarının ortada kalan Alber adlı av köpeğini sahiplenmişti Atatürk.
Atatürk ve Foks - Fotoğrafçıdan 50 Liraya Satın Aldı
Atatürk’ün uşağı Cemal Granda o günü şöyle anlatır:
Atatürk’ün Foks adında bir köpeği daha vardı. Yalova’da banyolarda seyyar fotoğrafçılık yapan Hasan Efendi’den 50 liraya satın almıştı.
Atatürk, bir sabah gezintisinde, seyyar fotoğrafçının sehpasının ayakları arasında yatan köpeği görünce sordu :
– Bu köpek senin mi ?
Fotoğrafçı birden ne yapacağını şaşırdı. Sonra toparlanarak,
– Evet paşam, diye karşılık verdi.
– Çok güzel bir şey.
– Çok beğendiyseniz size hediye edeyim paşam.
Atatürk bir daha hayvana dikkatle bakarak, yanındakilere,
– Bu adamı memnun ediniz, dedi.
Böylece, fotoğrafçının köpeği Foks, Atatürk’ün köpeği oldu. Foks’un yıldızının parladığı andı bu. Bundan sonraki hayatını Türkiye’nin kurucusunun yanı başında geçirdi, tüm resmî ve gayrıresmî görüşmeler ve gezilere katıldı, geceleri onun karyolasının dibine konan özel yastıkta uyudu. O güne kadar…
Foks’la ilgili hatıratlarda anlatılanlara baktığınızda karşınıza bu sahibinden başka kimseye eyvallahı olmadığı anlaşılan köpekle ilgili hafif korku dolu, bol diş izli hikâyeler çıkar. Anılardan çıkan, Atatürk’ün iyi bir hayvansever ve Foks’a çok düşkün olduğudur.
Foks adını verdiği köpeği, yatağının ucunda uyurdu.
Bu yazı Eriş ÜLGER in kitaplarında yer alan anlatımlardan alıntılanmıştır.
Kurtuluş Savaşı sırasında da Dumlupınar’da, Büyük Taarruz’da, İnönü savaşlarında bir insandan kıymetlidir at. Niçin? At hem taşıyıcıdır, hem çekicidir, hem yönlendiricidir, hem koruyucudur, hem kollayıcıdır hem de ısıtıcıdır. O kadar güzel varlıklardır ki atlar, Atatürk’ün bu hayvanı sevmemesi düşünülemez. O kadar ilgi ve hayranlık duyduğu bir hayvandır. Bunun yanı sıra çok yakın arkadaşı Fikriye hanıma ilk hediyesi attır ve bu atın adı Zafer dir…
19 Mayıs 1919 günü Mustafa Kemal Bandırma vapuruyla Karadeniz’in o dalgalı sularına doğru yola çıkarken yanında 18 tane arkadaşı vardır. Bandırma vapurundaki bu yolculuğa 2 at ve 7 koyun da iştirak etmiştir. O zaman bu gizlidir. Ne padişahın ne damat Ferit’in hiç kimsenin bunlardan haberi yoktur. çok sıkıntılı bir durum olursa, açıkta kalırlarsa koyunlar onun için alınmıştır. Atlar da Sinop’a gelindiğinde şayet Mustafa Kemal’e karşı bir suikast veya faaliyette bulunacak olurlarsa, bu atlardan istifade edeceklerdi.
Latife hanımla da evlendiği zaman ilk hediyesi attır. Hatta bu atların İzmir’e gidişini de Mustafa Kemal’in yaveri Salih Bozok sağlamıştır. Ve herkesin bildiği gibi üzerine titrediği en çok değer verdiği atının ismi de Sakarya’dır.
Tüm hayvanlara karşı sevgisi olan Atatürk’ün yaşamında köpeklerin yeri çok ayrıydı.
Hayvanları çok severdi özellikle de atları. Birgün yeni doğmuş bir tayla annesini misafirlerin görebilmesi için Çankaya Köşkü’nün salonuna getirtmişti. Atlardan sonra en sevdiği hayvan da köpeklerdi. Foks adını verdiği köpeği, yatağının ucunda ve çalışma masasının altında uyurdu. Kuşları da çok severdi. Tüm hayvanları sevdiği gibi… Çankaya Köşkü’nde özel bir bakıcının ilgilendiği güvercinliği vardı ve güvercin de beslerdi. Beslediği ve sevdiği güvercinler tüm dünyada simgeleşti ve bir barış simgesi oldu…
Atatürk’ün tüm dünyaya yaydığı mesajındaki Yurtta Sulh Dünyada Barış sözünün özü gibi…
Mustafa Kemal tüm canlılara bu hassasiyette duyarlı olan büyük bir önderdi…
İrfan Pençe, içi doldurulmuş Foks’u Anıtkabir'e bağışladı.
Atatürk Orman Çiftliği’nin baytarları Atatürk’e bir jest için Foks’un derisini soyar, içini av hayvanı gibi doldurur, gözlerine renkli camdan mavi göz yaparak bir cam içine yerleştirir.
Bir gün Atatürk’e çiftliği ziyaretinde sürpriz olarak içi doldurulmuş Foks gösterilir. Atatürk bir sandalye çeker, bir süre köpeğini izler sonra da
“Ben onu sevmiştim. Onu böyle görmek istemem gömün lütfen” der.
Bundan sonrası tamamen muamma. Anlaşılan Atatürk’ün bu emri yerine getirilmemiştir. (Tabii böyle bir emri varsa.) Anlaşılan onca yıl Foks’un doldurulmuş cesedi ya çiftlikte ya da bir evde saklandı. En azından 1969 yılına kadar.
Çünkü Anıtkabir kayıtlarından biliyoruz ki o yıl Atatürk Orman Çiftliği’ndeki Hayvanat Bahçesi’nin kurucusu Necdet Pençe’nin eşi İrfan Pençe, içi doldurulmuş Foks’un cesedini Anıtkabir’e bağışladı. Foks’un ne ara oradan Çankaya’daki Muhafız Alayı’na gittiğini ise bilmiyoruz.
Çankaya Muhafız Alayı’na gittiğini de 2002 yılında Anıtkabir’de Cumhurbaşkanı Necdet Sezer tarafından açılan müze sayesinde öğrendik. Çünkü 10 yıldır o müzede Atatürk’ü kütüphanede çalışırken gösteren balmumu heykelin yanında duruyor Foks.
Atatürk ve İnönü ile birlikte ebedi istirahatgâhının adresi Anıtkabir olan üçüncü fani olarak bir camekân içinde gelip geçenlere gülümsüyor.
Anıtkabir'de Yaşıyor
Foks Cumhuriyet tarihine geçti.
Dünya durdukça unutulmayacak.
Kitaplarda var.
Belgelerde var.
Hatıralarda var.
Ölümsüz fotoğraflarda var.
Atatürk’ün köpeği Foks’un doldurulmuş hali 2002 yılında açılan Atatürk ve Kurtuluş Savaşı Müzesi’nde bulunmaktadır. Anıtkabir yetkilileri, Foks’un bedenini Atatürk’ün arkadaşı Necdet Pençe’nin sakladığını, 1969’da da eşi İrfan Pençe’nin Anıtkabir’e hediye ettiğini belirtmiştir.
Bu yazıların kaynağı olan Atatürk ve Köpeği Foks sitesinden bakabilirsiniz.
